Flitsen en herinneringen van Ton

20/7, Tortuguero:
David, de rasta meneer die ons zo hartelijk verwelkomde toen we hier aan land kwamen, probeerde ons activiteiten te verkopen. Zo'n reuze schildpad die 's nachts aan land komt om eieren te leggen, dat meemaken is toch een hoogtepunt. Wij gaan daar met graagte op in. We zijn een groepje van zes met een oma die hulp nodig heeft. Deze tocht zou voor haar waarschijnlijk te zwaar worden, meende hij; boomwortels in het donker. Daar denkt Susan heel anders over. OK dan en de hersens van David beginnen te werken...
Een watertaxi kan ons bij ons hotel ophalen en rechtstreeks naar het startpunt brengen. Daar wacht David ons op, hij is dan onze gids.
Als we op het spannende moment onder een afdak zitten te wachten, krijgen we een berg informatie. Geen zaklantaarn in de buurt van een schildpad en geen foto's, want de tortugas oriënteren zich op het witte licht van de branding en bij ons witte licht raken ze in de war. Ze leggen 100 tot 120 eieren per keer en doen dat een paar maanden later weer. En het jaar daarop weer. Van die misschien wel 1000 eieren komt er misschien maar één als volwassen moeder terug aan land. Zoveel kleintjes worden er door hun vijanden opgevreten. Dat is de natuur.
Als we anderhalf uur verder zijn zonder dat er een tortuga is gespot, zijn we de wanhoop nabij. Dan ineens een onverstaanbaar bericht dat beroering wekt. Het is zover. Groepjes haasten zich op weg, wij mogen als laatste. Susan onderstend door Sergio en mij. Het pad door de wildernis loopt parallel aan de zee; het is mooi vlak, wel met veel boomwortels. We lopen onder een blauw-zwarte hemel met heldere sterren. Susan loopt als een kievit, wil niet teveel achterblijven en anderen ophouden. Luca komt even terug en vertelt: "Oma, we gaan het zeker halen, de schildpad is nog zeker een half uur bezig, we zijn er op tijd, je hoeft je niet te haasten!". Dat helpt, Susan kan het tempo wat laten zakken. Thymo komt af en toe terug om oma bij boomwortels bij te schijnen. Halt! We zijn bij de plek waar onze schildpad zich heeft ingegraven. Alle zaklampen uit; het is ineens pikzwart donker. Ik loop met mijn kop tegen takken aan en struikel over boomwortels, maar blijf overeind, Sergio en Susan ook. Dan duiken er rare lichten op, het infrarood van de rangers dat de schildpadden niet opmerken. Een lamp belicht de tocht van een schildpad die weer de zee in trekt. Zo trekken ook enkele zogenaamde torros naar het korte strand waar wij dadelijk staan. Een fascinerend gezicht deze tochten door de witte schuimklopperij van de branding. David zit inmiddels op zijn knieën in het zand en beschijnt iets wat kennelijk een schildpad moet zijn. Hij houdt een uiteinde van een poot vast en belicht een roze gat van wel dertig centimeter waar onderin witte eieren blinken. Thymo vatte zijn enthousiasme sprekend samen: "Ik heb het gezien! Ik zag een ei uit zijn staart floepen!". Dit was een hoogtepunt van onze Costa Rica reis.

21/7, Tortuguero:
Ik zie een tuinman op dit vroege tijdstip het plek aanharken. Ik wens hem 'buenos dias' toe, waar hij aangenaam verrast op reageert. Ik vraag hem een paar hinderlijke takken weg te halen. 'Con mucho gusto', antwoordt hij en pakt een soort langwerpige zaag uit zijn kruiwagen. Ik verbaas me er over dat hij dat bij zich heeft. 'Voorzichtig', zegt hij nog, terwijl hij achterom kijkt en dan zie ik een paar krachtige houwen vlak langs mijn gezicht voorbij flitsen. Jezus, het is een machete, een soort zwaard waarmee landarbeiders planten en struiken kort houden. Zoals ik gezien had in Colombia, toen we vroeger op bezoek gingen bij boeren en vissers in projecten waarbij mensen uit krottenwijken terug gingen naar zelf gebouwde dorpen buiten de stad. Ze waren erg bedreven, deze zwarte mannen, in het hanteren van hun machete. Iemand had met zijn trouwe werkzwaard zijn vrouw geholpen bij een bevalling, zo ging een verhaal. Ach ja, projecten in de tropen, aan de Colombiaanse Caribische kust...

Op de laatste avond in het zeeschildpadden schiereiland liepen Susan en ik gearmd, en Susan ook nog gesteund door stok, te wandelen over de hoofdstraat van het dorp, een zandpad. Een man op een fiets vertegenwoordigde het snelverkeer. Een bruine peuter liep op blote voetjes midden op de weg en een oma of tante zag het glimlachend aan. Dit is de Caribische kust, merkte Susan op. De geur van houtvuur vermengd met etensluchten. Spelende blote voeten. Herinneringen, Colombia... Maar in Cartagena waren de mensen armer en zwarter. Werken in projecten met deze mensen raakte ons meer dan het universitaire project waarvoor we waren uitgezonden en waarvoor we dus betaald werden. Wat had ons werk in Cartagena voor zin? We dachten mee met locale projectleiders en we maakten foto's van de boeren en vissers en hun vrouwen en kinderen. Met enkele architectuur studenten werd er een nieuw dorp gebouwd. We kwamen praten en kijken en kwamen weer terug. De mensen dan blij. In het voorlaatste jaar kwamen we met een blank baby'tje met blauwe ogen. "Wat lijkt hij op het Jezus kindje!" werd er verzucht. Ik begreep eerst niet hoe ze in Sergio, onze forse Germaan, een mooi kindje Jezus konden zien, tot onze Colombiaanse vriend uitlegde dat kerststallen in Colombia vaak uit Italië komen, waar men blauwe ogen heel mooi vindt, dus stalletjes met blauwe oogjes verkopen beter, vandaar.

29/7:
Vandaag lig ik om half zeven in de hangmat, het meest begeerde meubelstuk van deze veranda, die tegelijk keuken en woonkamer is. Susan komt gauw aanschuiven nu ze weet dat ik haar op koffie wil trakteren, vers en sterk.
De percolator is kapot, dus gebruiken we dit apparaat nu als koffiepot en schenken kokend water op; primitief in 2015, maar effectief. Susan kijkt ondertussen naar de tuin en luistert naar de interessante geluiden. Onbekende vogels, boomkikkers, beesten op vier poten. Kijk daar, een lange staart met klein bruin lijfje, een eekhoorn met zwarte bovenkant en bruin van onder. We krijgen een voorstelling, wij op de eerste rij. Tussen de bladeren door glinstert het wit van de branding, de Stille Oceaan dreunt veel rauwer dan de Noordzee. Dreun, dat was een kokosnoot die naar beneden kwam. Nu steekt een leguaan zijn of haar kopje uit, vanuit een golfplaat, en blijft onbeweeglijk zitten. Verderop zit een collega, ook roerloos. Kijk, een palm begint te glimmen, de zon komt door.

31/7:
Op pad naar de watervallen van Montezuma. Thymo rent als een hinde voorop. "Kijk uit opa, hier is het glad". Het pad is modderig door de vele regenbuien van gisteren. Met boomwortels als steunpunten kan ik me hier omhoog hijsen en me daar weer naar beneden laten zakken. Dit is andere koek dan het wandelen op de aangelegde paden in het nevelwoud. Daarna begint het voor mij moeilijk te worden. Het bospad gaat over in rotsen, stroompjes en minimeertjes.. Natalie en de jongens lopen al ver voor me uit. Sergio blijft geruststellend achter me lopen en denkt hardop mee. Deze steen hier of beter een stap daar? Natalie en de jongens blijven staan, vragen hoe het gaat, vertellen over verderop en kijken hoe het me vergaat. Ik glij uit, maar kan mezelf nog opvangen. Dit gaat niet lekker. De zolen van deze schoenen zijn te glad. Ik voel me onzeker. Bezinning. Ik kan al niet meer op eigen houtje terug. Kort overleg: Sergio gaat een stuk met me mee terug, Natalie en de kids gaan langzaam verder. Vader en zoon lopen wat te puzzelen: Kwamen we via deze weg? Is die beter? Even een hand vasthouden doet al wonderen. Vroeger ging het andersom. Het laatste stuk kan ik weer alleen.